Châm cứu là một biện pháp điều trị truyền thống của người phương Đông và có thể được phối hợp với các phương pháp điều trị hiện đại. Trong một số trường hợp, châm cứu thậm chí còn tốt hơn cả việc dùng thuốc tây y.
Cơ chế tác dụng của châm cứu
Châm cứu là một phương pháp điều trị không dùng thuốc, được coi là một trong những thành công tuyệt diệu của nền y học cổ truyền phương Đông như Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc từ hàng nghìn năm qua.
Lý thuyết Y học cổ truyền phương đông cho rằng, con người có một hệ thống kinh mạch chạy khắp cơ thể, các đường kinh này chạy rất gần với hệ thống các dây thần kinh theo tây y và được coi là nơi để các dòng năng lượng lưu thông. Các huyệt đạo nằm trên các đường kinh, mạch này và có những tác dụng nhất định đối với những hoạt động của cơ thể cũng như với 1 số bệnh nào đó.
Các chuyên gia châm cứu sẽ sử dụng những cây kim châm cứu châm vào các huyệt nằm dọc theo các đường kinh mạch để kích thích dòng năng lượng chảy khắp cơ thể. Việc này hường đến tạo ra sự cân bằng và tuần hoàn tốt hơn của khí, huyết, và nguồn năng lượng trong cơ thể. Khi sự cân bằng này đạt được và được duy trì, con người sẽ trở nên khỏe mạnh hơn về cả về thể chất, tinh thần và cảm xúc nói chung.
Hiện nay, châm cứu được sử dụng phối hợp với các phương pháp điều trị và thuốc tây y, chế độ ăn và luyện tập để mang lại hiệu quả toàn diện cho người bệnh. Sau rất nhiều nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã xác định có 28 tình trạng có thể được điều trị bằng thuật châm cứu. Bên cạnh đó, còn nhiều bằng chứng cho thấy châm cứu còn có tác dụng với hơn 60 tình trạng bệnh tình khác nhau.
Dưới đây là một số tình trạng phổ biến có thể được điều trị bằng châm cứu.
Giảm đau
Đa số các bệnh nhân đến gặp các chuyên gia châm cứu vì tình trạng đau, thường là đau lưng, đau đầu gối, đau cổ. Châm cứu có tác dụng giảm đau cũng tương tự như các loại thuốc opioid, nhưng sẽ kích thích lượng endorphine trong cơ thể một cách tự nhiên chứ không dựa vào tác dụng của thuốc. Châm cứu ít tác dụng phụ hơn và được một số tài liệu khoa học chứng minh trong là có hiệu quả hơn so với việc sử dụng opioid.
Một nghiên cứu năm 2012 được đăng trên tạp chí Archives of Internal Medicinechỉ ra rằng, châm cứu có tác dụng tốt hơn giả dược trong việc giảm đau của 4 tình trạng đau phổ biến, bao gồm: đau lưng, đau cổ, viêm xương khớp, đau đầu mãn tĩnh và đau vai.
Với những tình trạng đau dữ dội, bạn có thể được sử dụng phương pháp điện châm (electro-acupuncture), sử dụng dòng điện với tần số đặc biệt nói với các cây kim châm cứu để tác động nhiều hơn đến các huyệt đạo do vậy sẽ giảm đau tốt hơn.
Giảm thiểu phản ứng phụ của việc xạ trị và hóa trị
Châm cứu có thể giúp điều trị buồn nôn – một phản ứng phụ của điều trị hóa trị. Châm cứu cũng có thể giúp ích với tình trạng mẩn đỏ xảy ra khi xạ trị, tình trạng mệt mỏi do hóa trị và xạ trị.
Cả hóa trị và xạ trị, đều rất có ích trong việc điều trị bệnh ung thư nhưng có thể gây ra tình trạng nóng quá mức trong cơ thể. Người bệnh được điều trị hóa trị và xạ trị có thể sẽ cảm thấy khô, sốt, buồn nôn và thậm chí là bị đau cục bộ ở một vùng. Châm cứu có thể giúp những bệnh nhân gặp phải những dấu hiệu trên cảm thấy dễ chịu hơn và có thể giúp làm giảm lượng nhiệt thừa và giảm tình trạng viêm – những sản phẩm phụ của quá trình hóa trị và xạ trị.
Một nghiên cứu xuất bản trên Tạp chí Journal of Clinical Oncology vào năm 2013 chỉ ra rằng, châm cứu có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả để làm giảm buồn nôn và nôn mửa do điều trị hóa trị gây ra.
Vô sinh
Áp dụng thuật châm cứu trong lĩnh vực sinh sản đang có xu hướng phát triển. Châm cứu đã được chứng minh là có thể cải thiện khả năng thụ thai ở cả nữ giới sử dụng phương pháp thụ tinh trong trong ống nghiệm và cả những nữ giới thụ thai theo cách tự nhiên.
Tác dụng của châm cứu trong khả năng sinh sản vẫn dựa vào cơ chế tác dụng cơ bản của thuật châm cứu: khi cơ thể một người đạt được sự cân bằng tốt hơn, thì rất nhiều vấn đề về sức khỏe cũng sẽ được giải quyết, bao gồm cả các vấn đề về vô sinh.
Một nghiên cứu tại Đại học Tel Aviv chỉ ra rằng, khi được sử dụng phối hợp với các phương pháp điều trị vô sinh của tây y, thuật châm cứu có thể làm tăng tỷ lệ thụ thai lên 26%, do vậy, có khoảng 65.5% số người tham gia nghiên cứu được châm cứu có khả năng thụ thai, so sánh với tỷ lệ này là 39.4% ở những người không được châm cứu.
Các vấn đề về tiêu hóa
Châm cứu có thể hỗ trợ trong việc giảm các triệu chứng ợ nóng, táo bón và kể cả các triệu của bệnh viêm loét đại tràng. Một nghiên cứu tại trường đại học Arizona chỉ ra rằng, châm cứu 2 lần/tuần sẽ có hiệu quả hơn so với việc tăng gấp đôi liều thuốc kháng axit với những người bị ợ nóng mãn tính.
Một nghiên cứu khác, từ năm 2014, chỉ ra rằng, những người bị viêm loét đại tràng và được sử dụng thuật châm cứu và thảo mộc phối hợp với việc dùng thuốc sẽ có thể cải thiện được triệu chứng ở 93% số bệnh nhân, so sánh với tỷ lệ này chỉ là 76% ở những người chỉ dùng thuốc. Đáp ứng tốt với điều trị bằng châm cứu thường là những người mắc chứng trào ngược.
Rối loạn cảm xúc
Châm cứu có thể giúp kiểm soát lo âu và trầm cảm. Những người cần được châm cứu thường là những người có mức độ lo âu và trầm cảm cao, nhưng lại mặc kệ không điều trị với hi vọng những triệu chứng này sẽ tự cải thiện.
Thuật châm cứu có thể kích thích việc sản xuất dopamine, endorphin và serotonin – tất cả những chất này có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và cảm xúc.
Một nghiên cứu năm 2011 chỉ ra rằng, châm cứu có thể là một biện pháp điều trị hiệu quả với những người bị trầm cảm kháng lại các phương pháp điều trị. Với những người bị trầm cảm, châm cứu có thể khiến họ có một khoảng thời gian cảm thấy rằng, họ khỏe mạnh về mặt thể chất, từ đó, giúp họ có cái nhìn tích cực hơn về thế giới bên ngoài, và có thể tạo ra một bước đột phá lớn về nhận thức ở người bệnh trầm cảm.
Hồi phục chức năng sau đột quỵ
Châm cứu có thể cải thiện lưu lương máu chảy và tuần hoàn, do vậy, đây là phương pháp điều trị lý tưởng cho các vùng của cơ thể thường không được nhận đủ máu, ví dụ như ở những người bệnh chịu ảnh hưởng của cơn đột quỵ. Các vùng bị ảnh hưởng sau cơn đột quỵ bao gồm một phần của não bộ hoặc một bên chi.
Các chuyên gia châm cứu có thể sử dụng kỹ thuật điện châm để giúp những người này hồi phục chức năng sau đột quỵ. Trong phương pháp này, một dòng điện nhẹ sẽ kích thích vào các huyệt đạo, các cơ co thắt và do vậy, kích thích hệ thần kinh giúp bệnh nhân hồi phục chức năng vận động, chức năng cảm giác và chức năng nghe nói nhanh hơn.
Gián đoạn giấc ngủ
Lợi ích của thuật châm cứu bao gồm cả việc giúp thư giãn, do vậy, châm cứu có thể sẽ giúp ích trong việc điều trị các rối loạn về giấc ngủ. Một nghiên cứu năm 2013 chỉ ra rằng, thuật châm cứu có thể sẽ có tác dụng tốt hơn thuốc ngủ kê đơn trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ và các hoạt động chức năng ban ngày ở những người bị mất ngủ.
Một trong số những cách mà thuật châm cứu có ích đối với những người bị mất ngủ là do châm cứu có khả năng làm giảm lo âu. Một số người có thói quen khó chìm vào giấc ngủ, thường xuyên thức dậy vào giữa đêm hoặc thức dậy vào buổi sáng quá sớm. Châm cứu có thể cải thiện được cả 3 thói quen trên.
Ths.Bs.Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
