Sau khi sinh con, nhất là trong những ngày đầu, tuần đầu không ít sản phụ lâm vào tình trạng bí đái, đái khó do nhiều căn nguyên khác nhau.
Để khắc phục triệt để chứng bệnh này, điều đầu tiên và hết sức cần thiết là người bệnh phải được khám xét một cách kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân bí đái là thực thể hay cơ năng. Nếu là thực thể nhất thiết phải được xử lý bằng các biện pháp của Tây y, nếu là cơ năng thì có thể tiến hành xoa bóp, day bấm các huyệt vị châm cứu của Đông y theo quy trình sau đây:
- Sản phụ nằm ngửa thoải mái trên giường, toàn thân thư giãn, ổn định tư tưởng, dùng dầu nóng xoa toàn bụng, đặc biệt là bụng dưới. Tiếp đó, đặt hai bàn tay chồng lên nhau xoa bụng dưới theo chiều kim đồng hồ cho đủ 50 vòng với một lực vừa phải sao cho tại chỗ nóng lên là được. Lại dùng ngón tay cái miết dọc đường trục giữa từ rốn xuống điểm giữa bờ trên xương mu 30 lần.
- Dùng ngón tay cái hoặc ngón tay giữa tiến hành day bấm các huyệt Khí hải, Quân nguyên và Thúc cốt, mỗi huyệt chừng nửa phút. Để tìm ba huyệt vị này chỉ cần vạch một đường từ rốn đến điểm giữ bờ trên xương mu, chia đường này làm 3 phần bằng nhau. Huyệt Thúc cốt nằm ở điểm chính giữa bờ trên xương mu, huyệt Quan nguyên nằm ở điểm nối 3/5 trên và 2/5 dưới của đoạn rốn - bờ trên xương mu, huyệt Khí hải nằm ở điểm nối 1,5/5 trên với 3,5/5 dưới của đoạn nối này. Điểm cần lưu ý là, khi day bấm huyệt Khúc cốt phải đạt được cảm giác tê buốt chạy xuống âm hộ.
- Dùng hai ngón tay cái hoặc ngón tay giữa day ấn đồng thời cả hai huyệt Túc tam lý trong 1 phút. Vị trí huyệt Túc tam lý: sờ bờ trước xương ống chân (mào chày) từ dưới cổ chân ngược lên, đến gần khớp gối ngón tay bị mắc lại ở đâu thì đó là lồi củ trước xương chày, từ đây đo ngang ra ngoài 1 khoát ngón tay là vị trí của huyệt, ấn có cảm giác tê tức lan xuống bàn chân.
- Dùng hai ngón tay cái day ấn đồng thời cả hai huyệt Âm lăng tuyền trong nửa phút. Vị trí huyệt Âm lăng tuyền: sờ bờ trước xương ống chân (mào chày) từ dưới cổ chân ngược lên, đến gần khớp gối ngón tay bị mắc lại ở đâu thì đó là lồi củ trước xương chày, từ đây kẻ một đường ngang, đường này cắt bờ sau trong đầu trên xương chày ở đâu thì đó là huyệt.
- Dùng hai ngón tay cái day ấn đồng thời cả hai huyệt Tam âm giao trong 1 phút. Vị trí huyệt Tam âm giao: ở trên mắt cá chân trong 3 thốn, ngay sau bờ trong xương chày.
- Cho sản phụ nằm sấp, dùng lòng bàn tay xát mạnh vùng xương cùng cụt trong 1 phút sao cho tại chỗ nóng lên là được. Tiếp đó dùng ngón tay giữa day ấn huyệt Ủy dương trong nửa phút. Vị trí huyệt Ủy dương: xác định điểm giữa nếp ngang giữa khoeo chân, từ đây đo ra ngoài 1 thốn.
ThS. Hoàng Khánh Toàn
