Hè năm nay, nhiệt độ trung bình ở nhiều nơi lên tới 37, 38 độ; thậm chí 40 độ, chưa kể đến nhiệt độ thực tế ngoài trời còn cao hơn.
Thêm vào đó, độ ẩm không khí quá cao gây oi bức, khó chịu, trằn trọc khó ngủ nhất là với người cao tuổi... dẫn đến mệt mỏi, suy kiệt. Để người cao tuổi có giấc ngủ ngon, có thể sử dụng một số cây thuốc và vị thuốc dân dã sẵn có ở các địa phương, các quầy bán dược liệu, các phòng chẩn trị, khu chợ phố, chợ quê...
Các dược liệu này đem lại giấc ngủ nhẹ nhàng, mang tính chất sinh lý của giấc ngủ bình thường. Cách dùng cũng rất đa dạng: rau ăn (canh thang); dùng riêng từng vị, hoặc phối hợp nhiều vị để tăng hiệu quả. Tuy nhiên, thuốc chủ yếu là hãm hay sắc, thường dùng vào buổi tối, để tránh uống nhiều nước trước khi đi ngủ, lưu ý chỉ lấy khoảng 50ml là đủ
Hoa thiên lý (Flos Telosmae) tươi 50g, nấu canh ăn hàng ngày, vào bữa tối.
Rau rút, còn gọi là rau nhút [Neptunia prostrata (Lamk.) Baill.] 50-100g, luộc hoặc nấu canh ăn vào bữa tối.
Long nhãn (Arillus longan) 10 - 15g, đun sôi 40 phút, lấy ra để nguội, ăn cả bã và nước vào buổi tối.
Liên nhục - hạt Sen (Semen Nelumbinis nuciferae) 15g tươi hoặc 10-12g khô, đun sôi 40 phút, để nguội, ăn hạt sen uống nước, vào buổi tối.
Lạc tiên (Herba Passiflorae foetidae): 200g lá Lạc tiên tươi non, rửa sạch, cắt nhỏ, sắc 40 phút, lấy nước uống vào buổi chiều. Nếu dạng khô, dùng 20-40g, cắt nhỏ, hãm nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 2 lần, mỗi lần 40 phút. Gộp dịch sắc, chia 2 lần uống vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
Táo nhân (Semen Ziziphi mauritianae) là nhân hạt Táo chua (Ziziphus mauritiana Lamk.). Sau khi đập hạch lấy nhân Táo, phơi hoặc sấy ở nhiệt độ 30- 40 độ cho khô. Trước khi dùng, sao ở nhiệt độ 180-200 độ cho đến khi toàn bộ vỏ nhân bị đen hoàn toàn, gọi là Hắc táo nhân. Lấy 10-12g, hãm vào nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 40 phút, để nguội, chia uống vài lần vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
Liên tâm - Tâm sen (Embryo Nelumbinis nuciferae) 5-6g đã sao hơi vàng, hãm nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 40 phút, để nguội, chia uống vài lần vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
Thảo quyết minh (Semen Sennae torae) là hạt của cây Muồng ngủ (Senna tora (L.) Roxb.]. Sao đen trước khi dùng: đun chảo nóng già, cho hạt Thảo quyết minh vào, đảo đều đến khi hạt nổ đều, nghe tiếng lách tách, trên mặt chảo bốc lên màn khói màu nâu, đun tiếp tới khi hạt đen hoàn toàn là được.
Lấy 9-15g Thảo quyết minh hãm nước sôi 2-3 lần; hoặc sắc với nước 40 phút, để nguội, chia 2 lần uống vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ. Thảo quyết minh còn giúp sáng mắt, trị chứng táo bón mạn tính. Người bị mất ngủ kèm táo bón dùng rất tốt.
Vông nem (Folium Erythrinae variegatae), là lá của cây Vông nem (Erythrina variegata L.). Lấy lá bánh tẻ (không già, không non) 50g, bỏ cuống thái nhỏ, hãm nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 40 phút, để nguội, uống vài lần vào buổi tối. Nếu dạng khô, dùng 20g cắt nhỏ, hãm nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 40 phút, để nguội, chia uống vài lần vào chiều và tối trước khi đi ngủ.
Trinh nữ, còn gọi Xấu hổ (Mimosa pudica L.): toàn cây (thân và rễ), cắt đoạn 3-5cm, phơi khô. Khi dùng, lấy 20 -30g hãm nước sôi vài lần; hoặc đun sôi 40 phút, để nguội, uống vài lần vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
Bình vôi (Tuber Stephaniae) là phần gốc phình ra thành củ của cây Bình vôi [Stephania glabra (Roxb.) Miers]. Củ Bình vôi gọt bỏ vỏ bần bên ngoài, cắt khúc, thái thành miếng mỏng, kích thước 5x1,5cm, phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ 60-70 độ. Trước khi dùng sao vàng. Ngày dùng 6-12g, sắc 2 lần, mỗi lần đun sôi 40 phút. Gộp dịch sắc, chia làm 2 lần uống vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
Phương thuốc phối hợp: Lạc tiên 20g, Vông nem 20g, Trinh nữ 20g, Bình vôi 12g, Liên tâm 6g, Táo nhân 10g, Thảo quyết minh 9g. Táo nhân và Thảo quyết minh sao đen. Các vị thuốc còn lại đều sao vàng. Cho các vị thuốc vào ấm, dàn đều mặt thuốc, đổ nước ngập trên mặt thuốc 2cm. Sắc 2 lần, mỗi lần đun sôi 40 phút. Gộp dịch thuốc, cô lại còn 100ml, chia 2 lần uống vào buổi chiều và tối trước khi đi ngủ.
GS.TS. PHẠM XUÂN SINH
