Rau cần có hai loại, Cần ta và Cần tây. Để dùng đúng trong chữa bệnh, ta nên biết rõ tính năng của từng loại.
Cùng là “rau cần”, nhưng do sinh trưởng trong những điều kiện khác nhau, nên tính chất và tác dụng của 2 loại rau cần cũng không như nhau. Để dùng đúng trong chữa bệnh, ta nên biết rõ tính năng của từng loại.
Rau cần có hai loại, Cần ta và Cần tây. Rau cần ta sinh trưởng ở những nơi ẩm ướt, thường được trồng trong các ruộng nước, nên còn có tên là “Cần nước”. Còn Cần tây mọc ở trên cạn, nên còn gọi là “Cần cạn”.
Cần nước chữa bệnh hệ tiết niệu
Rau cần ta còn gọi là “rau Cần nước”, “rau Cần cơm”, “rau Cần ống”, tên khoa học là Oenanthe javanica (Blume) DC. (Oenanthe stolonifera Wall), thuộc họ Hoa tán - APIACEAE.
Cần nước là loại cây thảo sống dai, nhẵn, mọc nằm hay mọc nổi rồi đứng lên, có rễ dạng sợi, thân rỗng, có đốt và khía dọc, dài 0,3 - 1m. Lá có hình dạng rất thay đổi, có cuống, nhưng các lá gốc và lá ngọn lại giống nhau, chia thùy hình lông chim 1 - 2 lần với các phiến hình mác hơi có dạng trái xoan hay hình thoi có chóp nhọn và mép nhăn nheo. Cụm hoa gồm những tán kép đối diện với lá, có 5 - 15 nhánh mang các tán con; mỗi tán còn lại chia 10 - 20 nhánh gần bằng nhau mang những hoa màu trắng. Quả hình trụ thuôn, có 5 cạnh lồi. Cây ra hoa vào tháng 4. Cây ưa nhiệt độ thấp, sinh trưởng mạnh trong mùa đông - xuân. Thường được trồng ở ruộng ngập nước, có nhiều bùn hoặc ở ao sau khi đã tát cạn nước bắt cá.
Để làm thuốc, sử dụng toàn cây, gọi là “thủy cần”. Theo Đông y, thủy cần có vị tân cam (cay, ngọt), tính lương (mát); vào 2 kinh phế và vị. Có tác dụng thanh nhiệt, lợi thủy. Chủ trị bạo nhiệt phiền khát (sốt cao, khát nước), hoàng đản (vàng da), thủy thũng (phù thũng), lâm bệnh (tiểu nhỏ giọt, đau buốt), đới hạ (khí hư, huyết trắng), loa lịch (tràng nhạc), quai bị (viêm tuyến nước bọt).
Chữa tiểu tiện lâm thống (nhỏ giọt đau buốt): dùng Cần nước, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, ngày uống 2 lần, mỗi lần nửa bát ăn cơm. Hoặc cũng có thể dùng Cần nước tươi 50 - 100g, sắc nước uống nhiều lần trong ngày.
Chữa tiểu tiện ra máu: dùng Cần nước 100g, rửa sạch, giã nát vắt lấy chừng nửa bát nước cốt, hòa đường đỏ vào uống.
Ngoài chữa bệnh tiết niệu, còn có thể sử dụng rau Cần nước để chữa trị một số bệnh khác:
Chữa viêm gan mạn tính: dùng Cần nước tươi 200g, rửa sạch, giã, vắt lấy nước cốt, thêm 50g mật ong vào trộn đều, uống ngày 2 lần; liên tục trong nhiều ngày.
Chữa hoàng đản (vàng da): dùng gốc Cần nước, liền cả rễ 60g, hoàng hoa thái 30g, thịt lợn nạc 100g, thêm mắm muối gia vị, nấu canh ăn.
Chữa trẻ nhỏ sốt dai dẳng: dùng Cần nước, Mạch nha, Xa tiền tử, sắc nước uống.
Chữa trẻ nhỏ ỉa chảy, nôn mửa: dùng cần nước cắt nhỏ, sắc lấy nước uống.
Chữa phong hỏa nha thống (đau răng do hỏa độc): dùng gốc Cần nước 60g, trứng vịt 1 quả, sắc lấy nước uống và ăn trứng.
Chữa quai bị: dùng cần nước giã nát, trộn với dầu trẩu, đắp vào chỗ bị bệnh.
(còn nữa)
