Cây Cần thăng

Đăng bởi Biên tập 1 vào lúc 26/10/2018

Cần thăng là một trong những cây cảnh đẹp trong làng cây cảnh Việt Nam. Cây mọc khá nhiều ở miền Nam. Những năm gần đây, cần thăng đ• vươn mình ra xa hơn, được nhiều người ưa chuộng.
Cần thăng mọc trên đất tốt, cây khá to lớn (có cây cao đến 10 – 12m). Lá cây nhỏ (thực ra đó là loài lá kép), có năm đến bảy thùy hay nhiều hơn nữa. Bên cạnh những thùy lá là gai nhọn dài chừng 1cm. Lúc gai mới nhú, gai mềm, màu nâu, càng già càng xanh và hóa gỗ sừng. Kèm theo lá là những tuyến có mùi thơm. Hoa cần thăng màu trắng ngà hay nâu hồng nhạt, nằm theo nách lá và cành nhỏ. Cần thăng có bộ rễ khá dày, màu trắng đục. Thân cần thăng sù xì, có từng sớ nổi cộm ra ngoài, màu trắng chen nâu, mặc dù cây còn non nhưng thân thì có vỏ cằn cỗi, già nua.

Trong các loài cây cảnh, cần thăng có thân mềm dẻo nhất. Đường kính thân cây chừng 1cm là có thể uốn được với bất cứ một thế nào. Tuy nhiên, việc uốn cây cần thăng lại không đơn giản như những cây khác. Nếu chỉ uốn trong một tư thế nào đó phải có thời gian ít nhất là một năm, nếu không cây sẽ trở lại dáng ban đầu. Thế thác đổ hay suối tóc rất thích hợp đối với cần thăng. Muốn có cây ở dạng thác đổ, ngoài việc uốn cây còn phải để nghiêng chậu – thế để cành đổ nằm ngang (sau khi tưới nước xong). Cần thăng được trồng trong chậu với đủ các thế nhất là thế hoành, thế đổ, thế như nghênh phong, thế thác đổ, thế suối tóc. Chỉ cần cây chừng 5 năm tuổi là đã đẹp rồi. Gai cần thăng rất sắc vì vậy người chơi cần thăng làm cảnh thường hay bấm bỏ gai. Mặt khác, cần thăng rất nhiều sâu, đó là loại sâu đen có vằn màu ngà. Thỉnh thoảng mới có sâu nhưng chỉ cần chúng ta quên bắt là chỉ trong vòng ba ngày, toàn bộ đám lá vừa lên xanh mơn mởn đã bị sâu cắn sạch.
Cây dễ sống trong chậu nhỏ mặc dù ngoài thiên nhiên cây khá lớn. Điều cơ bản là phải đủ chất dinh dưỡng cho cây. Đất phải tơi xốp, khi cây phát triển phải bón bằng NPK. Thời kỳ phát triển của cây gồm hai giai đoạn: Vào mùa xuân, bắt đầu từ tháng 12 âm lịch để cây đâm chồi mới và tháng 7 âm lịch cây có một đợt lớn – đợt này ngắn, không dài như kỳ từ tháng 12 âm lịch đến tháng 2 âm lịch.
Trước tết 50 – 60 ngày, người chơi cần thăng thường cắt tỉa theo dáng mình thích. Một năm chỉ cần cắt tỉa một lần để chơi tết. Chơi xong để cây phát triển tự do. Không nên cắt tỉa nhiều vì cắt tỉa nhiều thân cây sẽ không lớn được.Cần thăng cũng có trái nhưng không lớn lắm, hình cầu, đường kính chừng 5 – 7cm, có vỏ trắng ngà hay xám nhạt, nhiều hạt. Cây ra hoa từ tháng hai đến tháng ba, đến tháng mười mới thành trái. Trái cần thăng có vị đắng, lá có mùi thơm, tính mát, không độc. Quả có tác dụng giải nhiệt, kích thích tiêu hóa. Quả có mùi thơm tương tự mùi dâu tây nhưng vị hơi chát nên khi ăn phải thêm ít đường. Ngoài việc giúp tiêu hóa tốt, cây còn là vị thuốc làm chắc lợi, trị mụn nhọt và chứng nóng làm lở lợi, môi. Vỏ cây cần thăng giã với ớt hiểm có thể trị được nọc độc khi bị bọ cạp cắn, chỉ trong vòng 10 phút là thấy hết đau. Ngoài tính chất tiêu độc, cần thăng còn trị được chứng rối loạn gan, thiểu năng mật và buồn nôn. Vỏ và gai cần thăng dùng để cầm máu và băng huyết. Người nông dân Nam Bộ còn dùng cần thăng để nấu canh với cua đồng ăn giải nhiệt.

Nguyễn Phúc Liêm (CTQ số 71)