Theo Đông y, Diếp cá vị cay, hơi lạnh, hơi độc; vào phế và can có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thuỷ tiêu thũng.
Diếp cá còn gọi là Giấp, Ngư tinh thảo. Mọc hoang hay trồng ở nơi ẩm ướt. Là một trong các loại rau thơm gia vị chủ yếu quen dùng ở miền Nam nước ta. Theo Đông y, Diếp cá vị cay, hơi lạnh, hơi độc; vào phế và can có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thuỷ tiêu thũng. Dùng cho các trường hợp viêm khi phế quản, hen suyễn, ap-xe phổi, phù nề, hội chứng lỵ cấp, viêm đường tiết niệu, đái dắt, đái buốt, huyết trắng, khí hư, mụn nhọt.
Liều dùng cách dùng: 10 - 30g khô, 30 - 60g tươi.
Một số cách chữa bệnh có Diếp cá:
Chữa đau sưng: Diếp cá 15g, Nhọ nồi 15g, Cải rừng 15g, Xương sông 15g, Dưa chuột 15g, Khế 15g, Đơn đỏ 15g, Huyết dụ 15g, Xích hoa xà 3 lá, Bí đao 3 lát, củ nâu 3 lát. Tất cả giã nát, thêm nước và vắt lấy nước uống, bã đắp vào chỗ sưng (Nam dược thần hiệu)
Chữa sởi: Diếp cá 15g, rau Dệu 15g, Đậu chiều 12g, Cam thảo đất 12g. Sắc uống làm 2 lần trong ngày. Thuốc thúc sởi mau phát ra ngoai.
Chữa viêm phổi: Diếp cá 20g, Thạch cao 40g, Kim ngân 20g, Lô căn 20g, Liên kiều 20g, Hạnh nhân 12g, Hoàng liên 12g, Hoàng cầm 12g, Ma hoàng 8g, Cam thảo 5g. Thạch cao sắc trước 15 phút; Hoàng liên giã dập, cho các vị thuốc vào sắc uống làm 2 lần trong ngày. Nếu khó thở, thêm Đình lịch tử 12g, Tang bạch bì 12g; nếu ho ra máu thêm Bạch mao căn 12g.
Chữa viêm xoang nhiễm khuẩn: Diếp cá 20g, Thạch cao 40g, Kim ngân hoa 16g, Tân di 12g, Hoàng cầm 12g, Chi tử 12g, Tri mẫu 12g, Mạch môn 12g. Thạch cao sắc trước 15 phút, sau đó cho các vị thuốc vào, sắc uống. Ngày uống 1 thang.
Diếp cá trộn củ rau Diếp: Diếp cá tươi 100g, rau Diếp tươi 100g. Rửa sạch hoặc nhúng qua nước sôi, thái đoạn, cho thêm 2 - 3g bột muối, trộn đều. Pha sẵn nước gia vị gồm: tương Giấm, dầu Vừng, Gừng tỏi được bỏ vỏ giã nát, Hành đập giập. Tất cả đem trộn làm sa lát, cho ăn. Dùng cho các trường hợp ap-xe phổi, viêm khi phế quản, viêm đường tiết niệu. Nếu bệnh nhân sợ lạnh, sốt, nhức đầu thì bỏ Hoàng cầm, Mạch môn, thêm Ngưu bàng 12g, Bạc hà 12g.
Xi-rô Tỳ bà Diếp cá: Lá Diếp cá 60g, lá Tỳ bà 20g, nước ép Bí đao 100ml. Lá Diếp cá và Tỳ bà đem ép lấy nước. Tất cả nước ép này cũng đem trộn đều, thêm chút đường trắng hòa tan. Dùng cho các bệnh nhân viêm khí phế quản, nóng sốt ho nhiều đàm (đàm nhiệt khái tấu).
Ngư tinh thảo Kim ngân hoa ẩm: Ngư tinh thảo 30g, Kim ngân hoa 15g, Bạch mao căn 30g, Liên kiều 15g. Sắc lấy nước, pha thêm chút đường trắng, chia 2 - 3 lần uống trong ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm đường tiết niệu sốt nóng, ho, tiểu dắt, tiểu buốt, nổi ban dị ứng, viêm phổi cấp và mãn tính.
Kiêng kỵ: Không dùng cho các trường hợp hư hàn.
TS. Nguyễn Đức Quang
