Đinh hương còn có tên khác là Đinh tử, Cống đinh hương, là nụ hoa và quả của cây Đinh hương (Eugenia caryophyllata Thunb.), thuộc họ Sim (MYRTACEAE).
Đinh hương chứa các tinh dầu: eugenol, acetyleugenol, eugenyl acetat…; các sequiterpenoids, hợp chất chromones: eugenin, eugenitin và eugenon...
Theo Đông y, Đinh hương vị cay, tính ôn; vào các kinh: phế, tỳ, vị và thận; có tác dụng trợ tiêu hóa, sát trùng, kháng khuẩn; ôn trung giáng nghịch, ôn thận trợ dương. Trị nấc, nôn thổ, nôn ra thức ăn, thoát vị, đau quặn bụng do lạnh… Liều dùng, cách dùng: 2-6g bằng cách nấu, pha hãm, ngâm.
Đinh hương được dùng làm thuốc trong các trường hợp:
Trị nôn do lạnh:
Bài 1: Đinh hương 4g, Tai hồng 12g, Đảng sâm 12g, Gừng sống 12g. Sắc uống. Trị các chứng nôn do dạ dày hàn, ợ ngược.
Bài 2: Đinh hương 4g, Sa nhân 6g, Bạch truật 12g. Các vị tán bột. Mỗi lần uống 2-4g, ngày 2-3 lần, uống với nước. Trị tỳ vị hư hàn, thổ tả, kém ăn.
Trị đau bụng do lạnh:
Bài 1: Diên hồ sách 12g, Ngũ linh chi 8g, Đương quy 12g, Quất hồng 8g, Đinh hương 6g. Tất cả nghiền bột. Mỗi lần dùng 4-8g, dùng 2-3 lần/ngày, uống với nước. Trị đau loét dạ dày hành tá tràng.
Lưu ý: người có xuất huyết không dùng.
Bài 2: Đinh hương 63g, Long cốt 1.000g, Mẫu lệ 1.000g, Hoạt thạch 250g. Tất cả nghiền bột mịn, chia thành gói 8g. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 4g với nước. Trị loét dạ dày hành tá tràng tăng axit.
Món ăn có Đinh hương:
Vịt tiềm Đinh hương: vịt 1 con, Đinh hương 5g, Nhục quế 5g, Thảo khấu 5g. Vịt làm sạch; dược liệu nấu riêng trong 20 phút, lọc lấy 3 lít nước cho vịt, hành tươi, gừng tươi hầm vịt chín nhừ và cạn nước. Cho nước hàng, muối, gia vị, đường phèn cho ngấm đều lên vịt, đun nhỏ lửa, đảo đều, cho ít dầu vừng láng đều, thái miếng ăn. Dùng cho người tỳ vị hư nhược, đau bụng đầy bụng, nôn ra thức ăn do lạnh, kinh nguyệt không đều, đau nhức cơ xương khớp, viêm khí phế quản, phù nề.
Nhục quế đinh hương tán: Đinh hương 15g, Nhục quế 30g tán mịn, chia làm 10 lần, uống với nước nóng pha chút rượu trước bữa ăn. Dùng cho người đau bụng âm ỉ do hàn thấp, tỳ vị hư hàn.
Chè gừng tươi Đinh hương: gạo nấu thành hồ, thêm bột Đinh hương 5g, gừng tươi đập dập 30g, đường trắng 250g, ít dầu vừng hoặc dầu lạc khuấy đều, đổ ra khay để nguội đông thái lát, ăn vài lần trong ngày. Thích hợp cho người bị nấc, nôn, đau quặn bụng.
Nước dấm nóng Đinh hương: nụ Đinh hương 2 cái, dấm ăn 50ml, cho vào bát, đun cách thủy 10 phút, uống nóng. Dùng cho người đau quặn bụng do lạnh.
Kiêng kỵ: Người bị nôn mửa do nhiệt và đang viêm sốt kiêng dùng. Đinh hương kỵ Uất kim.
TS. Nguyễn Đức Quang
