Trong Y học cổ truyền, Mật gà, Màng mề gà, Gân chân gà, Vỏ trứng gà đều là những vị thuốc quý có giá trị chữa bệnh.
Tác dụng bổ dưỡng của Chân gà được giải thích như sau: khi con gà bị đuổi, gắng sức chạy thì bao nhiêu sinh lực đều dồn vào đôi chân và gân gà là nơi tích tụ nguồn sinh lực ấy. Lấy ngay chân khi Gà vừa ngã tức là thu trọn phần lực của nó. Gân gà khi phối hợp với các vị thuốc Bắc có tác dụng mạnh sinh lực, cường gân cốt. Mật gà có tác dụng thanh nhiệt, giảm ho, bình suyễn, làm se. Màng mề gà có tác dụng bổ tỳ vị, chữa bệnh đường tiêu hoá, đầy bụng, ăn uống kém. Dưới đây là những bài thuốc điều trị để bạn đọc tham khảo khi cần thiết:
Mật gà
Chữa ho lâu ngày: Mật gà 1 cái, Hạt chanh 10g, Hạt quất 10g, lá Thạch xương bồ 10g. Tất cả để tươi, giã nhỏ, thêm đường, hấp cơm, uống làm 2-3 lần trong ngày.
Trị hen suyễn: Mật gà 10 cái, Nghệ già 1 củ to bằng quả trứng gà, Phèn chua 1 miếng bằng 3 hạt ngô. Đem Nghệ gọt vỏ, thái mỏng, phơi khô, sao giòn, giã nhỏ, rây bột mịn. Phèn chua rang khô, tán bột. Nước Mật gà trộn đều với 2 bột trên, cho thêm một ít nước cháo và viên lại bằng hạt ngô. Ngày uống 10 viên trước khi đi ngủ.
Chữa ho gà, ho khan, ho đờm, sốt nóng: Mật gà 10 cái, Hạt chanh 20 hạt, Hạt mướp đắng 20 hạt, đường cát 25g. Hạt Chanh và hạt Mướp đắng đem sao khô, tán nhỏ, rây bột mịn, trộn đều với nước mật gà, phơi khô, tán lại cho mịn. Đường cô thành châu, trộn với bột trên làm thành viên bằng hạt đỗ xanh, sấy khô. Trẻ em từ 1 - 5 tuổi mỗi lần uống 2-4g; 6 - 10 tuổi mỗi lần uống 5-8g. Ngày uống 2 lần với nước ấm.
Màng mề gà
Chữa đau dạ dày: Màng mề gà 10g phối hợp với Nga truật 30g, Cam thảo 10g, tán thành bột, uống mỗi ngày 4-5g trước bữa ăn 1 giờ.
Chữa trẻ em gầy còm, xanh xao, kém ăn: Màng mề gà 2 cái, Hoài sơn 80g, Thần khúc 20g, Sơn tra 12g, Sa nhân 4g. Tất cả rang giòn, tán rây thành bột mịn. Mỗi ngày uống 20-30g với nước ấm.
Chữa viêm loét, cam răng: Màng mề gà đốt tồn tính, tán bột, hoà vào dầu vừng, bôi.
Gân gà
Dạng dùng thông thường của gân gà là thức ăn - vị thuốc, nấu nhừ gân với các vị thuốc bổ nguồn gốc thực vật rồi ăn nóng. Có thể đem gân gà phơi khô để khi cần thiết mới dùng.
Vỏ trứng gà
Được dùng dưới 2 dạng: vỏ trứng sống và vỏ trứng đã ấp nở con.
Chữa chứng hôi miệng, viêm loét dạ dày, tá tràng: vỏ trứng sống nghiền nát, rây bột mịn, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 2g với nước sôi để nguội.
Chữa ho gà:
- Vỏ trứng sống 1 cái phối hợp với rễ cỏ gà 20g, lá chanh 20g, lá táo 20g, vỏ quýt 10g. Tất cả thái nhỏ, sao vàng, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày.
- Vỏ trứng đã nở con 2 cái, sao giấm, cây Mè đất 12g; vỏ rễ Chanh, lá Hẹ, Cam thảo đất mỗi loại 8g. Tất cả giã nát, sắc rồi hoà với ít đường. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 thìa cà phê cho trẻ em từ 1 - 3 tuổi; 4 thìa cho trẻ từ 4 - 5 tuổi; 5 - 6 thìa cho trẻ từ 6 - 10 tuổi.
Trong Y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian, màng mỏng bên trong vỏ quả trứng đã ấp nở con cũng được dùng với tên thuốc là phượng hoàng y hay phượng hoàng thoát. Bóc màng ra phơi trong râm mát cho khô. Dược liệu có tác dụng nhuận phế, giảm ho, chữa ho lâu ngày, hen suyễn, khí uất kết tụ. Liều dùng hằng ngày: 1,5 - 2,5g dưới dạng thuốc sắc. Dùng riêng hoặc phối hợp với ma hoàng, tử uyển.
Chân gà
Chữa chứng chân tay run rẩy, đi đứng không vững: chân gà nấu thành cao, uống mỗi ngày 8g với nước sắc ngũ gia bì và thạch xương bồ.
Trị trẻ biếng ăn, chậm biết đi, chậm mọc răng: chân gà ninh nhừ với tôm tươi lấy nước nấu cháo cho trẻ nhỏ ăn hằng ngày.
Thuốc cầm máu: chân gà đốt thành than tán bột, rắc lên vết thương. Sở dĩ như vậy là do chất canxi có trong da chân gà cùng với canxi có sẵn trong máu đã làm tăng nhanh quá trình đông máu. Keratin và gelatin cũng có tác dụng cầm máu. Hơn nữa, bột than này khi rắc lên vết thương làm cho máu được tiếp xúc với một bề mặt khô và nháp nên làm vỡ nhanh các tiểu cầu làm cho máu chóng đông, cầm lại ngay.
DS. Nguyễn Thị Hồng
