Mật rắn
Mật rắn được chế biến bằng cách dùng một ít Trần bì tẩm Mật rắn đem sấy, làm đi làm lại nhiều lần, cuối cùng sấy khô, tán bột. Có thể chế bằng cách buộc chặt túi mật rồi tẩm rượu, phơi âm can cho khô, làm 3 lần trong 3 ngày, rồi treo lên cho đến khi khô kiệt - dược liệu được dùng làm thuốc với tên gọi là Xà đởm.
Xà đởm vị ngọt, cay, đặc biệt không đắng như Mật của các động vật khác có tác dụng hạ sốt, giảm đau, tiêu đờm chữa ho, đau bụng, đau lưng, nhức đầu kinh niên. Ngày dùng 1-2 cái còn nguyên túi vừa lấy ra khỏi mình rắn rồi nuốt chửng hoặc pha với ít rượu mà uống. Biệt dược “Tam xà đởm Trần bì” gồm mật của 3 loài rắn: rắn hổ mang, rắn cạp nong hoặc cạp nia, rắn ráo phối hợp với Trần bì và một số vị thuốc khác; chữa ho, đau bụng, tiêu chảy.
Để chữa viêm đa khớp với biểu hiện đau nhức xương, đỏ ở các khớp xương, đau nhiều về mùa rét, đau có sốt nhẹ có người dùng mật của 3 loài rắn trên ngâm với rượu chừng 30ml, chia làm 3 phần, uống trong ngày. Rượu ngâm Mật rắn còn chữa hen suyễn mạn tính. Mật rắn biển có vị ngọt, hơi đắng lại là thuốc chống viêm, an thần, mất ngủ.
Mật trăn
Mật trăn thường được dùng dưới 2 dạng: phơi hoặc sấy khô rồi tán thành bột và ngâm rượu. Uống trong mỗi ngày từ 1 - 2g (có tài liệu dùng tới 3g) với rượu hoặc nước ấm, dùng ngoài không kể liều lượng tùy theo từng thể bệnh.
Mật trăn vị đắng, ngọt, tính hàn, hơi độc, có công dụng làm sáng mắt và chữa mắt có màng, chống phù nề và giảm đau, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như đau mắt đỏ, trẻ em suy dinh dưỡng, tiêu hóa kém, trị viêm loét miệng, răng lợi sưng đau.
Chữa trĩ viêm tấy sưng: Bột Mật trăn trộn với dầu vừng bôi hàng ngày.
Chữa đau mắt đỏ và mắt có màng: Mật trăn 0,5g, Phèn chua 0,5g, nước Chanh 1 thìa nhỏ, hợp lại chưng chín, lọc lấy nước trong nhỏ mắt.
Chữa viêm loét lợi, viêm quanh răng: Mật trăn 12g, hạt Táo ta 8g, đốt tồn tính, tán bột, bôi vào nơi tổn thương, ngày 2 lần.
Hoặc dùng bài: Bột Phèn phi 4g, Hạnh nhân (đã bỏ vỏ và cắt 2 đầu) 20g, 2 vị tán bột mịn, trộn với mật trăn 12g, bôi hàng ngày.
Chữa bong gân, sai khớp: rượu ngâm Mật trăn hòa với mật gấu, Huyết lình, Nghệ trắng, rễ Ô đầu, hạt Gấc giã nát xoa bóp nhiều lần trong ngày.
DS. Mai Thu Thủy
