Theo y học cổ truyền, dương hư phần nhiều do tiên thiên bất túc; do ốm lâu ngày làm cho chức năng nội tạng suy giảm; do ăn uống không phù hợp, lạm dụng các thực phẩm chua đắng, mát lạnh gây nên chứng cảm lạnh, tiêu chảy, phát hãn, sinh lý yếu.
Dương hư gặp ở hai tạng tỳ và thận. Tỳ dương hư gặp ở người rối loạn tiêu hóa, viêm đại tràng mạn, loét dạ dày, tiêu chảy mạn tính. Xin giới thiệu 9 món ăn thuốc hỗ trợ trị bệnh.
Cháo bạch truật vỏ quýt: Bạch truật 24g, Vỏ quýt 14g, Gạo tẻ 100g. Bạch truật, vỏ quýt gói trong vải mà cho vào nồi cùng gạo tẻ vo sạch, đổ nước vừa đủ nấu cháo, khi cháo được bỏ bã thuốc, thêm đường hay bột gia vị tuỳ ý. Món này tốt cho người đầy bụng chán ăn, tiêu chảy.
Cháo củ mài ý dĩ: Củ mài 30g, Ý dĩ 30g, Hạt sen (bỏ tâm) 15g, Đại táo 10 quả, gạo tẻ 50 -100g. Tất cả nấu cháo thêm đường hoặc muối. Ăn khi đói. Thích hợp cho người tỳ vị hư, ăn kém chậm tiêu, trướng bụng, tiêu chảy, người mệt mỏi.
Cháo hoàng tinh: Hoàng tinh 15 - 30g, gạo tẻ 100g. Hoàng tinh sắc lấy nước bỏ bã. Dùng nước hoàng tinh nấu với gạo thành cháo, khi ăn thêm chút đường (hoặc muối). Dùng cho bệnh nhân tỳ vị hư ăn kém, phế hư ho khan dài ngày.
Chim câu hầm hoàng kỳ câu kỷ tử: chim câu 1 con làm sạch bỏ ruột, Hoàng kỳ 60g, kỷ tử 30g. Tất cả hầm cách thủy cho chín. Khi ăn thêm muối, bột ngọt, gia vị khác. Món này tốt cho người sa trực tràng, sa dạ dày, sa tử cung, sa thận, các trường hợp xổ bụng, thoát vị.
Chân giò hầm đẳng sâm đại táo: Hoàng tinh 12g, Đảng sâm 12g, Đại táo 5 quả, Gừng tươi 15g, chân giò 750g. Đại táo thái lát, cùng với Hoàng tinh, Đảng sâm gói trong vải màn; chân giò làm sạch, nướng qua trên bếp than, chặt miếng. Cho tất cả vào nồi, thêm nước vừa đủ, đun to lửa cho sôi, vớt váng bọt ra, tiếp tục đun nhỏ lửa hầm chín nhừ, bỏ bã thuốc, cho gia vị phù hợp. Món này rất tốt cho người tỳ vị hư, ăn kém, gầy sút, lao phổi, ho khan, họng khô, khát nước.
Canh trứng gà cà chua: Cà chua 250g, Trứng gà 2 quả, nấu canh. Dùng tốt cho người suy nhược cơ thể sau bệnh dài ngày, ăn uống kém.
Cơm thịt bò nước gừng: thịt bò 100 - 150g, gừng tươi 16g, gạo tẻ 80 - 100g, tương, dầu ăn vừa đủ. Thịt bò thái lát nhỏ; gừng giã nát thêm nước khuấy lọc lấy khoảng 40ml nước bỏ bã. Gạo tẻ nấu cơm, khi cơm chín cho thịt bò, nước gừng, tương dầu trộn đều, cho vào nồi hấp 15 phút cho chín thịt bò và thành món cơm thịt bò nước gừng. Ăn bữa chính, rất tốt cho người tỳ vị hư nhược, cơ thể gầy yếu, phù nề, đại tiện lỏng.
Bánh khảo bạch truật: sinh bạch truật 250g, đại táo 250g, bột gạo (hoặc bột mì) 500g. Bạch truật nghiền nhỏ, rang chín. Táo đồ chín bỏ hạt; trộn với bột gạo làm thành bánh; hấp chín. Ăn điểm tâm. Món này rất tốt cho người cao tuổi, người suy nhược, trẻ nhỏ ăn kém, tiêu chảy mạn tính.
Cao lỏng mật sâm khương: gừng tươi 240g ép lấy nước, mật mía 300g, bột sâm 120g. Tất cả nấu thành cao lỏng, mỗi lần uống một thìa, ngày 2 lần uống với nước cơm. Món này thích hợp với người tỳ vị hư nhược ăn kém chậm tiêu.
Lương y Thảo Nguyê
