Rau sắng, người ở vùng cao gọi là rau ngót rừng. Rau sắng mọc trên các triền núi đá vôi vùng Hương Sơn. Nó ưa đất ẩm, thường mọc dưới các cây có tán lá xoè rộng rậm rạp. Vào tháng Giêng, tháng Hai (âm lịch) mưa xuân mát mẻ nên rau phát triển nhanh. Thân cây cứng, lá mọc đối, màu xanh đậm hơn, dài và mỏng hơn rau ngót vườn nhà, hoa nhỏ li ti mang sắc vàng đẹp như hoa ngâu.
Bát canh rau sắng nóng hổi bốc hương thơm nghi ngút, nhìn hấp dẫn, chưa ăn đã thấy ngon. Nó có vị bùi bùi của thân cành, vị thơm của lá và có chất đạm, độ ngọt của rau. ăn ngon miệng chẳng kém gì bát canh rau nấu với thịt, với mỳ chính cánh vậy. Không bỏ công sức ra trồng trọt, cây rau sắng vẫn được coi như rau vườn nhà. Thiên nhiên ban cho chúng ta một món ăn đặc sản hấp dẫn thú vị của vùng Hương Sơn (Mỹ Đức, Hà Tây) ai đã một lần thưởng thức sẽ còn nhớ mãi.
Trong thời kỳ kháng chiến, bộ đội Trường Sơn đã ngắt rau sắng để dành. Mỗi khi nấu canh rau khác, bỏ thêm nắm lá rau sắng vào ăn ngọt ngào chẳng kém gì cho mỳ chính, cho thịt.
Theo các danh nhân Tây, Đông y, rau sắng ăn ngon và bổ cho sức khoẻ cơ thể con người, cung cấp chất vitamin, muối khoáng, chứa một lượng chất protit và gluxit đáng kể. Chất protit trong rau sắng cao gấp hai lần rau muống và hơn cả đậu cô ve, đậu đũa, đậu ván. Và chất dinh dưỡng của rau sắng hơn cả các loại rau ăn hàng ngày như su hào, rau cải, súp lơ, cải bắp…
Tuyển tập thơ chùa Hương (1963) do Ty văn hoá tỉnh Hà Tây xuất bản trong đó có thơ của thi sỹ Tản Đà nói về rau sắng chùa Hương.
“Muốn ăn rau sắng chùa Hương
Tiền đò ngại tốn, con đường ngại xa
Mình đi ta ở lại nhà
Cái dưa thì khú, cái cà thì thâm”
Lễ hội chùa Hương mùa xuân năm Nhâm Tuất (1922), nhà thơ Tản Đà nhận được bưu phẩm từ bưu điện Phủ Lý gửi đến. Bóc gói bưu phẩm ra có một bó rau sắng kèm theo bài thơ:r
“Kính dâng rau sắng chùa Hương
Tiền đò đỡ tốn, con đường đỡ xa
Không đi thì gửi lại nhà
Thay cho dưa khú, cùng là cà thâm”
Đỗ Tang Vũ bái tặng
Tản Đà đâu vì nghèo túng không có tiền trẩy hội chùa Hương. Dường như có mối “duyên thầm”, thi sĩ được một cô gái kính biếu và cũng là có ý giới thiệu món đặc sản rau sắng chùa Hương mà mình đã thưởng thức. Nhận được quà biếu, nhà thơ Tản Đà mượn bút giấy làm bài thơ cảm tạ tấm lòng cô gái ấy từ rau sắng món quà trở thành bạn tri kỷ:
“Mấy lời cảm tạ tri âm
Đồng bang là nghĩa, đồng tâm là tình
Đường xa ra vẫn còn xanh
Tấm lòng thơm thảo, bát canh ngọt ngào
Yêu nhau xa cách càng yêu
Dẫu rằng suông nhạt càng nhiều chứa chan
Nước non khuất nẻo ngư nhàn
Tạ lòng, xin mượn “thế gian” đưa tình”.
Ngày xuân trẩy hội chùa Hương, du khách đắm say cảnh sắc và không quên mua rau sắng Hương Sơn làm quà thưởng thức.
Phó Đức Khang (CTQ số 84)