Sinh con ra, cha mẹ và người thân đều mong muốn trẻ lớn lên khỏe mạnh, thông minh, học giỏi và thành người hữu dụng.
Thực ra sự phát triển trí não của trẻ được hình thành ngay từ trong bụng mẹ, khi chào đời trẻ sẽ được hấp thu thêm các chất dinh dưỡng bổ sung từ nhiều nguồn thực phẩm khác nhau để giúp cho não bộ tiếp tục phát triển hoàn chỉnh.
Để thực hiện được vấn đề này, các nhà khoa học khuyên bà mẹ cần cho trẻ ăn những loại thực phẩm bao gồm: sữa, lòng đỏ trứng gà, rau có lá màu xanh đậm; hạt khô, quả mọng, cá chứa dầu, thịt bò, tôm càng xanh, quả và củ cần thiết tùy theo điều kiện của gia đình.
Sữa
Nên cho trẻ uống sữa bổ sung thêm vào thức ăn hàng ngày vì sữa ngoài việc hỗ trợ calci cần thiết cho sự phát triển của hệ xương còn giúp cung cấp cho não bộ của trẻ những dưỡng chất quan trọng của tế bào thần kinh như protein, DHA (docosa-hexaenoic acid), acid amin, vitamin B, sắt, kẽm, folate... nhằm phát triển trí nhớ, giúp trẻ thông minh và nhanh nhẹn hơn. Sau thời gian trẻ không còn bú sữa mẹ, chuyển qua uống sữa, nên chọn loại sữa phù hợp theo sự tư vấn, hướng dẫn của bác sĩ.
Lòng đỏ trứng gà
Đây là nguồn thực phẩm cung cấp nhiều protein, vitamin B12, khoáng chất...; chúng cũng chứa nhiều acd béo, choline, lecithine để hình thành, bảo vệ và hỗ trợ cho tế bào thần kinh não bộ giúp trẻ phát triển trí nhớ.Thực tế trẻ thích ăn lòng trắng trứng hơn là lòng đỏ trứng, vì vậy bà mẹ phải lưu ý tập cho trẻ ăn lòng đỏ trứng; tuy vậy hàm lượng chất cholesterol trong lòng đỏ trứng cao nên chỉ cho trẻ ăn với mức độ vừa phải.
Rau lá có màu xanh đậm
Các loại rau lá có màu xanh đậm như rau má, cải bó xôi, súp lơ xanh, rau ngót, cải xoong, bắp cải, rau bina... thường chứa hàm lượng chất sắt khá cao và một số lượng lớn vitamin tự nhiên như vitamin B6, B12, folate, chất xơ...
Khi cơ thể trẻ thiếu chất sắt sẽ dẫn đến bệnh lý thiếu máu, thể lực giảm phát triển, trí nhớ và não bộ suy kém, không tập trung, suy giảm nhận thức; vì vậy cần bổ sung các loại rau xanh trong khẩu phần thức ăn hàng ngày của trẻ.
Rau má là loại rau thông thường, dễ kiếm; có thể xay thành nước rau má thêm ít đường có trẻ uống rất tốt để bổ sung chất sắt, đồng thời có thể làm mát gan, giải nhiệt. Rau bina là thực phẩm giàu lutein giúp chống oxy hóa và chống suy giảm nhận thức cũng đã được các nhà khoa học nghiên cứu xác định có tác dụng tốt đối với não bộ.
Các loại hạt khô
Các loại hạt khô như hạt lạc, hạnh nhân, óc chó, mắc ca, hướng dương, điều, bí, đậu nành... đều là thực phẩm tốt cho hệ thần kinh và não bộ vì chúng chứa chất acid béo omega-3 và omega-6, vitamin B6, vitamin E, folate, phức hợp carbohydrate, chất xơ... khá cao giúp não bộ phát triển, trẻ thông minh, tăng khả năng nhận thức và ghi nhớ, ngăn ngừa tình trạng chậm phát triển trí tuệ.
Lưu ý trẻ từ 1 tuổi trở lên mới được ăn các loại hạt khô nhưng phải xay nhuyễn hạt trước khi ăn để phòng ngừa nguy cơ bị hóc nghẹn.
Ngoài ra, các loại ngũ cốc nguyên cám kể cả hạt bắp cũng cần được bổ sung vào thức ăn của trẻ dưới dạng bột ngũ cốc dùng để ăn hoặc uống nhằm cung cấp năng lượng từ glucose; chúng cũng chứa nhiều vitamin A, B, C và các khoáng chất như sắt, kẽm tạo điều kiện cho cơ thể phát triển toàn diện cả về thể thể chất lẫn tinh thần qua hệ thần kinh, tăng lượng máu lên não cải thiện trí nhớ.
Các loại quả mọng
Các loại quả mọng như dâu tằm, dâu tây, việt quất, nho, mâm xôi, xoài, lựu... chứa hoạt chất anthocyanin, fiselin, flavenoid có tác dụng bổ não, tăng cường trí nhớ của trẻ; đồng thời các chất chống oxy hóa trong quả mọng còn hỗ trợ cho hệ miễn dịch của trẻ giúp chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và virút gây bệnh, giúp hệ tiêu hóa trẻ khỏe mạnh. Các loại quả này có thể ngâm thành nước để cho trẻ uống thường xuyên.
Các loại cá chứa dầu
Các loại cá chứa tinh dầu béo ngậy như cá hồi, cá ngừ, cá mòi, cá trích... cung cấp protein, calci, acid béo omega-3 gồm EPA (eicosa-pentaenoic acid), DHA (docosa-hexaenoic acid)... khá dồi dào giúp cho sự phát triển hệ thần kinh não bộ của trẻ, bảo vệ các mạch máu não, thúc đẩy hoạt động tế bào não, giúp trẻ củng cố và tăng cường khả năng tập trung, ghi nhớ.
Cá có thể chế biến với nhiều món ăn, hình thức khác nhau để trẻ ăn đỡ chán, thực tế trẻ thường thích ăn cá rán nhiều hơn các món ăn khác.
Ngoài ra, dầu ô liu cũng là nguồn cung cấp nhiều chất béo không bảo hòa đơn thể hay omega-3 có tác dụng hỗ trợ não bộ như các loại cá chứa dầu.
Thịt bò và tôm càng xanh
Thịt bò là loại thực phẩm cần thiết cung cấp cho trẻ duy trì nguồn năng lượng để phát triển.Chúng có nhiều chất kẽm, sắt hỗ trợ khả năng ghi nhớ và tập trung, ổn định tế bào thần kinh não bộ của trẻ, giúp trẻ thông minh.
Tôm càng xanh là món hải sản tươi ngon có hàm lượng vitamin B12 cao cần thiết cho sự phát triển tế bào thần kinh, chúng cũng chứa nhiều acid béo omega-3 giúp trẻ phát triển trí não.
Các loại quả và củ
Trong các loại quả, cà chua rất tốt cho não bộ và làn da của trẻ, chúng có nhiều lycopene là một chất chống oxy hóa cực mạnh giúp phục hồi những tổn thương ở tế bào thần kinh não bộ và làm tăng cường trí nhớ; đồng thời cũng hỗ trợ việc chăm sóc da cho trẻ từ khi còn nhỏ để sau này trẻ có làn da mịn màng và xinh đẹp nhất là trẻ gái.
Củ cải đỏ hay củ cải đường là nguồn thực phẩm cung cấp một lượng nitrate tự nhiên cần thiết để giúp cải thiện lưu lượng máu đến não bộ; chúng còn chứa nhiều chất sắt và anthocyanine có thể có tác dụng vừa gia tăng nhận thức của não bộ vừa làm giảm nguy cơ mắc các bệnh có liên quan đến giảm trí nhớ.
Bắp hay ngô cũng có tác dụng thúc đẩy sự trao đổi chất của các tế bào não và ngăn ngừa sự suy giảm chức năng hoạt động não nên cũng cần thiết cho trẻ.
Nấm kim châm có chứa nhiều lysine và chất kẽm giúp cho trẻ phát triển trí lực, giúp não bộ linh hoạt.
Bí đỏ từ lâu đã được biết đến như là một loại thực phẩm giúp bổ não chứa hàm lượng calo và chất béo rất thấp nhưng lại chứa nhiều chất kẽm, sắt, acid glutamine có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thần kinh não bộ, vận chuyển máu lên não, kích thích các phản ứng của tế bào thần kinh.
Quả bơ chứa nhiều chất béo không bảo hòa đơn thể giúp cải thiện sức khỏe mạch máu và lưu lượng máu đến não nên cũng cần được quan tâm trong khẩu phần thức ăn của trẻ.
Điều cần quan tâm
Các nhà khoa học cho rằng chỉ số thông minh, cấu tạo não bộ của trẻ được hình thành theo yếu tố di truyền của cha mẹ khó có thể thay đổi được hoàn toàn sau khi sinh ra.
Tuy vậy, các loại thực phẩm tự nhiên được sử dụng theo khẩu phần thức ăn hàng ngày một phần nào đó cũng có thể bổ sung chất dinh dưỡng giúp cho não bộ của trẻ phát triển và trở nên thông minh trên cơ sở khoa học dùng các loại thực phẩm có: protein, acid amin sẽ tăng cường hoạt động của não như trí nhớ, ngôn ngữ, vận động, tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh; glucose kích thích tăng cường trí nhớ và thúc đẩy quá trình tư duy; omega-3 và omega-6 giúp hình thành tế bào thần kinh, giúp suy nghĩ, phát triển trí nhớ, phát triển khả năng nhận thức; DHA giúp hỗ trợ phát triển trí não và thị lực; acid folic cần thiết cho sự phân chia tế bào trong quá trình phát triển của não bộ.
Điều cần quan tâm là nên sử dụng các loại thực phẩm tự nhiên để giúp trẻ thông minh, không nên tin vào các loại thực phẩm chức năng quảng cáo để dùng mà tiền mất nhưng hiệu quả đem lại không như mong muốn.
BS. NGUYỄN HOÀNG ANH
